Dünya'nın kendi ekseni etrafında tam bir devir yapmasına günlük hareket denir.Dünya batı-doğu doğrultusunda kendi ekseni etrafında hızla dönerek 24 saatte günlük hareketini tamamlar. Bu harekete eksen hareketi de denir. Geçen bu süreye bir gün denir. Dünya’nın hızının hissedilmemesinin nedeni atmosferle birlikte dönmesidir.
Dünyanın küresel şekli dönüş hızında farklılaşmalara neden olur. Ekvatorda hız 1670 km/saat olur iken kutuplara gidildikçe hız azalır. Kutup noktalarında sıfır olur. Bunun sonucunda;
- Güneşin doğma ve batma anı ekvatordan kutuplara uzar.
- Aynı boylam üzerindeki tüm noktalarda yerel saat aynı olur.
Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında iki tür hız ortaya çıkar;
a) Açısal Hız: Dairesel hareket yapan bir cismin birim zamanda taranan açıya açısal hız denir. Açısal hız, her enleminde aynıdır. 24 saatte 3600 derece taranır. Bir saatte 15°, 4 dakikada 1° dir. Bundan dolayı bir boylam üzerindeki bütün noktalarda yerel saat aynıdır.
b) Çizgisel Hız: Cisimlerin birim zamanda aldığı yola çizgisel hız denir. Dünya’nın çizgisel hızı her enlemde aynı değildir. Hızın en yüksek olduğu yer Ekvatordur ve saatte 1670 km’dir. Bu hız kutuplara doğru azalır ve kutup noktalarında 0 km olur.
Dünya’nın aydınlık ve karanlık kısımlarını birbirinden ayıran sınıra aydınlanma çemberi denir.
Günlük Hareketin Sonuçları
1. Gece ve gündüzler oluşur.
2. Yerel saat farkları ortaya çıkar.
3. Doğu ve batı yönleri ortaya çıkar.
4. Dünya üzerinde herhangi bir yer, güneş ışınlarını gün içinde farklı açılarla alır.
5. Günlük sıcaklık ve basınç farklarının oluşması.
Bunun sonucunda da:
- Mekanik çözülme artar.
- Meltem rüzgarları oluşur.
6. Sürekli rüzgarların yönlerinde sapmalar olur.
7. 30° ve 60° enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur.
8. Okyanus akıntılarında sapma ve halkalar oluşur.
9. Aynı enlem üzerinde, Güneş farklı zamanlarda doğup batar.
